اشاره:
خانم زهرا پرناک، طلبه سطح چهار رشته تفسیر تطبیقی، در مرکز تربیت مدرس صدیقه کبری(س) قم مشغول تحصیل است. وی سال 1389 پس از اتمام سطح دو در مدرسه علمیه حضرت زهرا(س) شهرستان درود، با مرکز تربیت مدرس آشنا شد و برای تحصیل در سطح سه، به قم آمد و در این مرکز، تحصیل خود را ادامه داد. همزمان با راه اندازی طرح بورسیه در حوزه های علمیه خواهران، در سطح4 در رشته تفسیر تطبیقی پذیرفته شد و هم اکنون آخرین واحدهای درسی خود را در این مقطع می گذراند. وی تا قبل از ورود به سطح سه، به مدت 9سال امام جماعت مدرسه بود و در موسسات قرآنی شهرشان هم مشغول تدریس قرآن و انجام فعالیت های تبلیغی بود. این بانوی طلبه، از سال 91در مدرسه علمیه حضرت زهرا(س) شهرستان دورود لرستان، مشغول به تدریس دروس مرتبط با رشته تحصیلی خود است. گفتگویی با این طلبه موفق انجام دادیم که در ادامه تقدیمتان می شود:
*به نظرشما بانوان حوزوی چگونه می توانند بین ابعاد علمی و مسائل روز مره زندگی مدیریت کنند که هیچ یک از آنها مغفول واقع نشود و در هردو زمینه موفق باشند؟
خانواده اولین نهاد اجتماعی است که جامعه بزرگ بشری از آن ساخته شده و مایه تکامل روحی و اخلاقی انسان است. از این رو، بهترین راهکار در جهت توانمندی بانوان حوزوی در امر همسرداری و تربیت فرزند، مراجعه به آیات الهی که دستوراتی مبنی بر اصول همسرداری و تربیت فرزند را دارد. همچنین سبک و سیره اهل بیت(ع) كه در این امور الگوی بی نظیری هستند. با وجود راهکارهای بیان شده در قرآن و سیره معصومین(ع) جایی برای راهکارهای دیگر باقی نمی ماند؛ زیرا می توان ادعا کرد که تمام راهکارهایی که در مباحث تربیت دینی و خانوادگی بیان شده، همگی از همین آیات و سیره و سبک اهل بیت(ع) وام گرفته اند. لذا با مراجعه به دستور العمل های قرآن و مراجعه به کلام و سیره معصومین(ع) است که می توان در عرصه حفظ کانون گرم خانواده و همسرداری و تربیت فرزند موفق شد و نکات کاربردی و ظریف موجود در آنها را در متن زندگی پیاده کرد.
به نظر مي رسد اگر این آیات و روایات، جمع آوری و در قالب واحد درسی به طلاب ارائه و تدریس شود؛ همچنین برگزاری چندین کارگاه در طول سال توسط اساتید برجسته در حوزه خانواده، در جهت کمک به بهبود سطح کیفی زندگی، بسیار موثر و کمک کننده خواهد بود.
همچنین آموزش شیوه های صحیح زندگی و همسرداری، خلا مهمی در سرفصل های آموزشی حوزه های علمیه است که اگر در این زمینه، آموزش های اسلامی به طور مستمر و مداوم صورت پذیرد، تاثیر بسیار بزرگ و مهمی بر جامعه خواهد گذاشت.
* آیا می توان علوم حوزوی را به صورتی کاربردی در زندگی روزمره پیاده کرد؟
بله. نهادینه شدن سبک زندگی اسلامی، نیازمند تقویت فهم دینی است و فهم دینی را می توان از علوم حوزوی کسب کرد. زیرا این علوم برگرفته از قرآن و سخنان گوهربار معصومین (ع) است و می تواند موجب افزایش آگاهی و محکم شدن اعتقادات و همچنین، یافتن راهی درست برای داشتن یک زندگی با سبک اسلامی باشد.
حوزه های علمیه به عنوان ستون مسائل دینی، باید مسائل صحیح را از آیات و روایات استخراج و تبیین نموده و در اختیار مردم قرار دهد تا بتوانند آنها را در زندگی روزمره خود پیاده کنند. لذا یکی از وظایف حوزه در قبال جامعه، آشنا نمودن با سبک زندگی اسلامی است و از سویی دیگر، علوم حوزوی در فرهنگ سازی جامعه، نقش انکارناپذیری دارد که با فراگیری این علوم، می توان زمینه را برای اجرای احکام اسلامی در جامعه فراهم کرد.
* با توجه به تجربه حضرتعالی در تحصیل در مرکزی با رویکرد تربیت مدرسی و نیز تجربه تدریس که در این سال ها کسب کردید، روند تحصیل و تربیت استاد را در این حوزه ها چگونه ارزیابی می کنید؟
با توجه به وضعیت موجود، می توان گفت که خوشبختانه روند رو به رشدی در این زمینه در پیش است، زیرا از جهت تحصیل، اساتید حوزه در راستای ارتقاء سطح علمی خود در تلاشند و از نظر تربیت و اخلاق نیز، سعی بر این است با رعایت شئونات اخلاقی، الگوی خوب و مؤثری برای طلاب باشند.
*به نظر شما، اگر مسئولان، در برنامه ریزی سر فصل های دروس، جنسیت را لحاظ کنند، شایسته است؟
با توجه به وضعیت نامناسب تربیتی و فرهنگی جامعه امروز و تلاشهای شبانه روزی دشمن، می طلبد که مسئولین برنامه ریزی در تدوین کتب و حتی تعیین رشته های تحصیلی، به نیاز واقعی طلاب خواهر توجه ویژه داشته باشند. حتی اگر در برنامه ریزی سر فصل های دروس، جنسیت را لحاظ کنند، امری بسیار شایسته است، زیرا نیازهای خواهران نسبت به برادران متفاوت است و تأثیر ویژه ای که خواهران طلبه در جامعه دارند، نباید نادیده گرفت. لذا فراگیری دروس کاربردی، بخصوص دروس مرتبط با مباحث تربیتی و خانواده که در حال حاضر تلاش دشمن در جهت تخریب همین امور است، بسیار حائز اهمیت است.
*گاهی نقدها سازنده است و موجب ارتقا می شود، با دیدی نقادانه اگر نگاه کنیم، به نظر شما، چه آسیب هایی در حال حاضر دامنگیر طلاب و استادان است؟
به نظر می رسد مهمترین آسیبی که در حال حاضر متوجه طلاب و اساتید است، گرایش صرف به سوی تحصیل و علم آموزی است، عمل به آموزه های الهی و تهذیب اخلاق، قدری کمرنگ شده و ملاک اصلی در حوزه ها، فقط معدل بالاست. طبق توصیه های بزرگان دینی ما، علم اگر انسان را به خدا نرساند، علم نیست. اگر طلبه و استاد پس از چندین سال تلاش در حوزه های علمیه، زی طلبگی را رعایت نکند و زندگی فردی و اجتماعی او رنگ و بوی خدایی ندهد، بهره ی کافی را در حوزه نبرده است. پس طلبه باید خود عامل باشد تا بر دیگران تأثیرگذار باشد.
از طرفی، برخی از طلاب در حوزه، فقط به دنبال تحصیل علم هستند و به تهذیب نفس، رعایت اخلاق و شئونات طلبگی اهمیت نمی دهند که البته، وظیفه اساتید است که آنها را در این مسیری که برای تحصیل انتخاب کرده اند، راهنمایی کنند و بدانند که حوزه، صرفاً مکانی برای تحصیل نیست، بلکه تحصیل باید با عمل همراه باشد. انشاءالله خدای متعال به همه ی ما توفیق کسب علمی که در راستای تهذیب نفس باشد، عنایت فرماید.
*به نظر شما آیا حوزه های علمیه می توانند در کاهش آسیب های اجتماعی اثر گذار باشند؟
نقش تأثیرگذاری حوزه های علمیه در کاهش آسیب های اجتماعی در مقایسه با سایر مراکز و سازمان ها، بسیار بالاست. زیرا حوزه های علمیه، به عنوان بازویی توانمند در راستای اجرایی نمودن آموزه های اخلاقی و دینی در سطح جامعه، می توانند نقش آفرینی کنند. و خواهران طلبه به عنوان مبلغ، با حضور مؤثر خود در جامعه می توانند افرادی را که متأسفانه طعمه برنامه های مخرب دشمن شده اند، هدایت کرده و در پیشگیری، کاهش و کنترل آسیب های اجتماعی و گسترش دینداری در سطح جامعه، بویژه در استحکام بنیان مقدس خانواده، نقش تأثیرگذاری داشته باشند. لذا با سرمایه گذاری و برنامه ریزی دقیق در عرصه دینی و فرهنگی، ضرورت دارد که از همه ظرفیت های موجود در جهت تبلیغ و گسترش معارف الهی بهره گرفت. به تعبیر مرجع عالیقدر آیت الله العظمی صافی گلپایگانی(زيد عزه) که فرمودند: حوزه های علمیه خواهران، مانند شعبه های امر به معروف و نهی از منکر در جامعه بوده و موجب کاهش آسیب های اجتماعی در جامعه هستند .
* با توجه به سابقه 9ساله تدریس در حوزه های علمیه خواهران که حضرتعالی دارید، کاربرد متدها و روش های نوین آموزشی در فرایند تدریس چه ضرورت و اهمیتی دارد؟
آموزش، یکی از مسائل بسیار مهم در نظام تعلیم و تربیت است. از سویی دیگر، روش های تدریس در پیشرفت تحصیلی فراگیران و چه در ایجاد انگیزه و رضایت خاطر، پرورش شخصیت و رشد آنان مؤثر خواهد بود.
وظیفه مدرس در فرایند تدریس، صرفاً انتقال مطالب درسی به فراگیران نیست، بلکه باید موقعیت و شرایط مطلوب را فراهم نماید. لذا برای رسیدن به اهداف مورد نظر، مجهز شدن مدرسین به متدها و روش های نوین آموزشی، امری ضروری است. زیرا شیوه های تدریس خوب، می تواند تضمین کننده یادگیری باشد و انتخاب روش تدریس، یکی از مراحل مهم طراحی آموزشی است. روش های تدریس تا آنجا اهمیت دارد که گروهی از علمای تربیتی، تسلط به روش های تدریس را حتی مهمتر از دانش و اطلاعات علمی مدرس دانسته اند.
پس مدرس موفق، کسی است که با توجه به اهداف آموزشی، موضوع درس، امکانات موجود و در نظر گرفتن فراگیران، مناسب ترین و به روزترین روش آموزشی را جهت تدریس انتخاب کند، زیرا اگر محتوای آموزشی با بهترین روش ها تدریس نشود، کار آمد نخواهد بود.
* سخن پایانی شما؟
از خدای بزرگ نهایت سپاسگزاری را دارم که توفیق قدم گذاشتن در این مسیر را به بنده عنایت فرمود، ان شاءالله که بتوانم همیشه مأنوس و عامل به قرآن و پیرو واقعی دستورات نورانی معصومین(ع) در جهت رضایت حق تعالی باشم. از شما هم که چنین فرصتی را در اختیار بنده قرار دادید کمال تشکر را دارم.
از صبر و حوصله حضرتعالی در پاسخگویی به سوالات سپاسگزاریم.
