به گزارش پایگاه خبری و رسانه ای حوزه علمیه خواهران در صدمین سال بازتاسیس حوزه علمیه به دست مرحوم آیت الله عبدالکریم حائری یزدی در نشستی با خانمها الهام خاضعی نیا، معاون پژوهش مؤسسه آموزش عالی معصومیه خواهران و ریحانه حقانی، معاون پژوهش جامعه الزهرا علیهاسلام درباره وضعیت حوزه های خواهران به گفت وگو نشسته ایم که بخش اول این نشست را در ادامه می خوانید:
حوزه خواهران در قالب یک نهاد مذهبی، پدیده ای نوپا در تاریخ حوزه محسوب می شود، آیا قبل از تشکیل آن به صورت یک نهاد، فعالیتی از سوی بانوان طلبه وجود داشته است، به عبارت دیگر مقداری درباره پیشینه فعالیت حوزوی بانوان توضیح دهید؟
خانم خاضعی نیا : از اینکه بانوان را در گفت وگوهای مرتبط با صدمین سال تاسیس حوزه مشارکت دادید قدردانی می کنم؛ به نظر بنده اگر مقداری در تاریخ به عقب برگردیم پیشینه فعالیت های دینی و حوزوی بانوان به دوره صدر اسلام بازگشت دارد؛ حضرت زهرا علیهاسلام پیشگام در علم و به تعبیری عالمه بودند و در مورد حضرت زینب علیهاسلام هم تعابیر عالمه و فهیمه و عقیله را سراغ داریم همچنین حضرت معصومه علیهاسلام کلاس های دینی برپا می کردند. در دوره معاصر هم همواره در کنار عالمان دینی مرد، زنانی را شاهد هستیم که یا متعلق به بیت آنان یا منتسب و یا شاگرد بزرگان بودند و از محضر آنها کسب علم می کردند و واسطه میان علما و بانوان جامعه بودند. نمونه اخیر در این زمینه هم بانو مجتهده امین بودند که صاحب تفسیر قرآن هستند.
گرچه فعالیت سازمانی حوزه خواهران به دوره بعد از انقلاب برمی گردد ولی قبل از انقلاب هم مراکزی وجود داشتند که بانوان در آنجا مشغول آموختن معارف دینی بودند؛ از جمله مکتب توحید که بعد از انقلاب به دستور حضرت امام ره به جامعة الزهرا تبدیل شد و بیشتر استادان خبره و وزنه های حوزه خواهران متعلق به همین مکتب توحید بودند که بانو مجتهده گلگیری از جمله این افراد هستند . البته جامعه الزهرا چون در قم تشکیل شده بود و همه بانوان امکان دسترسی به آن را نداشتند، بنابراین مؤسسه آموزش عالی معصومیه خواهران برای پوشش دادن بیشتر به بانوان در کنار جامعه الزهرا تشکیل شد.
در ابتدا فقط کسانی می توانستند از حوزه خواهران بهره مند شوند که به نحوی منتسب به خانواده طلاب باشند مثلا همسر، خواهر، مادر و یا وابستگان نزدیک یک طلبه باشند باز چون متقاضی برای تحصیل در حوزه خواهران بیشتر از امکانات ایجاد شده بود، مرکز مدیریت حوزه خواهران توسط آیت الله شرعی تاسیس شد تا مدارس علمیه در تمام استانها ایجاد شود و امروز قریب به ۵۰۰مدرسه علمیه خواهران در سراسر کشور فعالیت دارند و در مقاطع سطح دو، سه و چهار مشغول تحصیل هستند.
خانم حقانی : بنده سخن را با فرمایشی از مقام معظم رهبری آغاز میکنم، ایشان فرمودند داشتن دانشمندان اسلامی و مبلغان خوش فکر از میان بانوان برای جامعه اسلامی از چند جهت ضروری است و این مهم که همت مردان صاحب همتی آن را آغاز کرده است اینک به محصول رسیده و باید این حرکت جدی گرفته شده و قدر آن دانسته شود.
قبل از اینکه نظام اسلامی مستقر شود در کنار حوزه برادران، مکتبخانه های کوچکی هم برای بانوان وجود داشت که زیر نظر عالمان بزرگی اداره می شد؛ مثلا در شیراز آیت الله دستغیب و در اصفهان آیت الله اشرفی اصفهانی یا آیت الله سیدحسن مکی در آبادان، آیت الله بهشتی، آیت الله قدوسی و آیت الله شرعی در قم دغدغه چنین مراکزی را داشتند و مکاتبی چون عصمتیه و مکتب رقیه، الزهرای اطهر در تهران، فاطمیه فسا و مکتب کوثر کاشان در فاصله سالهای ۱۳۴۰تا ۱۳۴۶فعالیت حوزوی داشتند که سابقه فعالیت آنها حدود ۵۰سال است . در سال ۱۳۵۴، عصمتیه سمنان شکل گرفت، مکتب توحید در قم هم سال ۱۳۵۴ایجاد شد؛ مکتب حضرت علی علیه السلام، مکتب الزاهرا و قدسیه و ...هم توسط علما و خیرین شکل گرفته و اداره می شدند.
لازم به ذکر است که امام ره در برخی موارد حضور بانوان در برخی مراتب علمی را واجب می دانند از جمله فرموده اند: اگر زنان نباشند فلان فعالیت اجتماعی شکل نمیگیرد. امام زن را فقط منحصر به خانه داری نمی دانستند و معتقد بودند زن باید کنشگری سیاسی و اجتماعی و علمی داشته باشد.
امام ره با توجه به تقاضای زیاد بانوان زمینه را با تاسیس جامعه الزهرا برای تحصیل آنان فراهم کردند که کار ساده ای نبود؛ ببینید امروز که چهار دهه از انقلاب می گذرد هنوز زنان نمیتوانند در برخی مراکز علمی عضویت داشته باشند و این را با ۴۰سال پیش مقایسه کنید. هنوز بانوان را در سایت اندیشوران حوزه نمی پذیرند و جنسیت مرد جزء اولین شرایط ثبت نام است.
از طریق مدیریت حوزه پیگیری هم کرده اید تا این محدودیت رفع شود؟
خانم حقانی: بله از طریق آیت الله اعرافی و معاون پژوهش حوزه یعنی آقای مقیمی حاجی پیگیری کردیم ولی اظهار بی اطلاعی کردند و نمی دانستند که چنین چیزی وجود دارد . ببینید در یک مورد اینقدر ساده چنین مشکلاتی وجود دارد چه رسد به چهل سال قبل که امام اقدام به تاسیس الزهرا کردند و این نهاد در سال ۱۳۶۳در قم تاسیس شد.
خانم خاضعی نیا: بانوان در مقطع انقلاب و با خودباوری که امام ره برای آنها ایجاد کردند خوش درخشیدند و در عرصه هایی از مردان پیشی هم گرفتند و قطعا لازم بود در عرصه علمی هم به جایگاه شایسته خودشان برسند و یکی از عرصه های علمی هم حوزه علوم اسلامی و انسانی است ضمن اینکه اساسا موضوعات زن و خانواده اعم از احکام شرعی و فقهی نیازمند زنان عالمه و مجتهده ای است که به آن موضوعات بپردازند به خصوص اینکه ما با گفتمانهای رقیبی در داخل و خارج روبرو بودیم بنابراین تاسیس و گسترش حوزه خواهران امر ضروری و لازمی بود.
خانم حقانی: در مورد اهداف، شورای سیاستگذاری حوزه خواهران با هدف ایجاد هماهنگی، رشد و شکوفایی و انسجام در سیاستگذاری و برنامه های حوزه های خواهران تشکیل و در سال ۱۳۹۷سیاست ها تعیین شد و در سال ۱۳۹۸سیاستها مورد بازنگری قرار گرفت و تقریظ مقام معظم رهبری را هم داشت و آقا از ما مطالبه داشتند تا اثرگذاری فعالیت ها در قالب ماموریتهای شکل گرفته در اساسنامه بیشتر شود.
در این راستا نظامات مختلف آموزشی و پژوهشی نوشته شد و ما نظامات پژوهشی را از سال ۱۳۹۲در حوزه خواهران ایجاد کردیم و الن در قالب نظام تعلیم و تربیت و آموزشی و فرهنگی در حال فعالیت است.
بخش بعدی این گفت و گو متعاقبا بارگزاری می شود.
