سایت مدیریت حوزه علمیه خواهران استان قم

به گزارش پایگاه خبری و رسانه ای حوزه علمیه خواهران در آستانه هفته پژوهش، با معاونان پژوهش حوزه های علمیه خواهران استان قم، کاشان و آران و بیدگل مصاحبه ای انجام شد که در این مجال به گفتگو با خانم الهام خاضعی نیا معاون پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه می پردازیم.

الهام خاضعی نیا، متولد دهم آذر ماه سال 1353، در خانواده ای مذهبی در شهر دزفول متولد شد. فضای زادگاه او پر از عطر قرآن بود. از همان کودکی و دوران طفولیت با علاقه فراوان به همراه مادر خود که از مربیان قرآن بود، در مراسمات و جلسات قرآن شرکت می کرد.

پس از کسب مدرک دیپلم در رشته علوم تجربی، وارد جامعه الزهرا سلام الله علیها قم شد و به تحصیل علوم حوزوی پرداخت. پس از کسب مدرک سطح 2 (کارشناسی)، در رشته تفسیر و علوم قرآن به تحصیل ادامه داد و در سال 1394 موفق به کسب مدرک سطح 3 ( کارشناسی ارشد) شد. در این مدت به تحقیق و پژوهش در مورد آیات قرآن در زمینه مهدویت پرداخت که ثمره آن کتاب "بررسی آیات مهدویت از دیدگاه علامه طباطبایی و آلوسی"و چند مقاله است.

به منظور ارتقاء سطح علمی در رشته تفسیر و اتقان پژوهش های تفسیری، وارد مقطع سطح 4 (دکتری) در رشته تفسیر تطبیقی شد. در مدت تحصیل در این رشته پژوهش های متعددی در موضوعات مختلف قرآنی انجام داد که تعداد زیادی از آن ها به صورت مقاله موجود است. از جمله فعالیت های قرآنی ایشان عبارتند از:

•  کتاب آیات مهدویت از دیدگاه علامه طباطبایی و آلوسی
• مقاله بررسی مسأله رجعت با تکیه بر دیدگاه علامه طباطبایی و آلوسی
• تبیین شخصیت شناختییاران امام زمان(عج) با تأکید بر دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی و آلوسی
• بررسی "علم خدا" در آیه 22 سوره حدید با رویکرد پاسخ به شبهات
• بررسی آیات علمی در تفسیر نمونه(جلد 4 و 5 و 6)
• قرائات سبعه و عشره و ارتباط آن با شبهه عدم اصالت قرآن
• بررسی صفت ولایت خدا با محوریت آیه 55 سوره مائده با رویکرد پاسخ به شبهات
• بررسی تفاوت آیات رجعت و معاد با محوریت آیه 83 سوره نمل(از دیدگاه علامه طباطبایی و آلوسی)
• نقد دیدگاه تفسیری ریچارد بل در مسأله توحید، نبوت و معاد، با تکیه بر کتاب "درآمدی بر تاریخ قرآن"
• نکاح معاطاتی و ازدواج سفید در نگاه فریقین با رویکرد قرآنی
• بررسی عصمت حضرت موسی علیه السلام با تأکید بر آیات 18 تا 20 سوره شعراء
• آرای تفسیری شریعت سنگلجی با تکیه بر کتاب کلید فهم قرآن
• بررسی گستره علم امام با تکیه بر دیدگاه صالحی نجف آبادی"

وی بیش از 13 سال تدریس دوره های مختلف روش تحقیق شامل: روش مطالعه، روش نویسندگی، روش طرح نویسی، روش منبع شناسی، روش فیش نویسی و روش گردآوری مطالب؛ در مدارس علمیه خواهران شهر مقدس قم؛ از جمله: مدرسه حضرت معصومه(س) جعفریه، مدرسه کریمه اهل بیت(ع)، مدرسه فاطمه الزهرا(س)، مؤسسه رهپویان سید الشهدا، مؤسسه آموزش عالی بنت الهدی و مؤسسه آموزش عالی معصومیه به تدریس علوم حوزوی پرداخت و بیش از 6 سال تدریس درس ادبیات فارسی در مدارس علمیه خواهران را در رزومه خود ثبت نمود.

تالیفات این معاون پژوهش فعال شامل کتابها و مقالات متعددی است که به عناوین آن اشاره می شود:

•  کتاب آیات مهدویت از دیدگاه علامه طباطبایی و آلوسی؛
• کتاب امام خمینی احیاگر ارزش های اسلامی؛
• مقاله بررسی مسأله رجعت با تکیه بر دیدگاه علامه طباطبایی و آلوسی
• مقاله ویژگی ها و شاخصه های یاران امام زمان (ع) در قرآن با تاکید بر دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی
• تدوین مقالات ادبی و علمی چاپ شده و یا در دست چاپ؛
• تدوین و ارائه تحقیق پایانی و پایان نامه با رتبه عالی

خانم خاضعی نیا در حیطه استاد راهنمای مقالات و تحقیقات پایانی و نیز ارزیابی و ارائه مشاوره های متعددی در این زمینه نیز فعالیت داشته از جمله:

• راهنمایی 6 تحقیق پایانی؛
• ارزیابی مقالات پایانی به تعداد زیاد؛
• ارزیابی مقالات و طرح های پژوهشی و نشریه های پژوهشی مدارس علمیه؛
• ارائه مشاوره های متعدد تحقیقات پایانی(بیش از 50 مورد)

فعالیت های اجرایی  ایشان بسیار چشمگیر بوده و  او را بین معاونین پژوهش مدارس علمیه متمایز نموده است:

- معاون پژوهش مدرسه علمیه حضرت معصومه(س) به مدت 10 سال؛

- معاون پژوهش مدیریت حوزه علمیه خواهران استان قم بیش از 3 سال؛

- معاون پژوهش مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه خواهران از سال 96 تا کنون،

- رئیس مرکز پژوهش های اسلامی معصومیه وابسته به دفتر تبلیغات؛

- عضو شورای سیاست گذاری جشنواره علامه حلی در استان قم(سه دوره)؛

- نماینده امور نخبگان حوزه علمیه خواهران استان قم (سال 96)؛

- دبیر شورای علمی- پژوهشی حوزه علمیه خواهران استان قم (بیش از سه سال)؛

- دبیر محتوایی همایش ها و نشست ها و نمایشگاه های متعدد کشوری و استانی؛

- دبیر شورای پژوهش مدرسه حضرت معصومه و مؤسسه آموزش عالی معصومیه؛

- دبیر کارگروه های تخصصی پایان نامه های مؤسسه آموزش عالی معصومیه در رشته های: فلسفه و کلام، تاریخ، تفسیر و علوم قرآنی، فقه و اصول و مطالعات و اخلاق؛

- دبیر کارگروه های تخصصی رساله های سطح 4 موسسه آموزش عالی معصومیه خواهران در رشته های تفسیر تطبیقی، حکمت متعالیه، کلام اسلامی و فقه خانواده؛

- عضو شورای علمی پژوهشی حوزه علمیه خواهران استان قم؛

در ادامه گفتگویی با خانم خاضعی نیا انجام شد که تقدیم حضور می گردد:

ابتداءً در مورد ضرورت پژوهش در جامعه امروز، توضیحاتی بفرمایید و به عنوان مقدمه، اجمالی از وظایف و مأموریت‌های متنوع معاونت پژوهش این مرکز را بیان بفرمایید؟

  اصل پژوهش در موضوعات و مسایل علوم، برای تولید علم امری لازم و ضروری است و این مسئله در تمامی علوم جاری است. تحقیق و پژوهش در علوم اسلامی و انساني نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ یعنی علوم اسلامی مانند سایر علوم، بدون داشتن بستر مناسب امکان رشد و نمو ندارند. اين سخن به اين معني است که اگر انتظار داريم تحول اساسي در علوم اسلامی که بستر اصلی آن در حوزه ها می باشد، رخ دهد باید زمینه ی مناسب برای شکوفایی آن ها فراهم گردد. اما آنچه ضرورت پژوهش در علوم دینی را مضاعف می کند، اهمیت و ضرورت موضوع آنهاست، زیرا همان طور که می دانیم علم توحید و به تعبیری علم دین به لحاظ این که به سعادت و کمال انسان مربوط می شود، اشرف علوم است و به همین جهت تحقیق و پژوهش در این علوم از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و از آنجا که در واقع متصدی این علوم و ترویج آنها حوزه علمیه است ضرورت اکید پژوهش در حوزه ها ی علمیه روشن می شود؛ بنابراین باید گفت که پژوهش ضرورت امروز و هر روز حوزه علمیه است و نباید از آن غفلت ورزید.

وضعیت کمی و کیفی پژوهش و تحقیقات در این مدرسه علمیه را چگونه ارزیابی می کنید؟ (به نظر آماری و تعداد پایان نامه های سطح3 و 4 دفاع شده و تحقیقات منتشر شده از سوی طلاب و.. ؟

آمار کمی و کیفی تحقیق و پژوهش در این موسسه مطلوب است اما کافی نیست. تاکنون بیش از 1200 پژوهش پایانی تدوین شده است و بیش از این تعداد؛ مقاله علمی، طرح پژوهشی و ... به جامعه علمی عرضه شده است. از نظر کیفی نیز بسیاری از پژوهش ها حائز رتبه های استانی، ملی و حتی بین المللی شده است. اما وجود بیش از 200 طلبه سطح 4 در این مؤسسه، این انتظار را به وجود می آورد که باید مؤسسه هم از نظر کمی و هم کیفی رشد فزاینده ای را به دست آورد.

وضعیت کتابخانه مدارس علمیه چگونه است و آیا از نظر تامین کتب مورد نیاز طلاب و نیز برخورداری از منابع جدید، غنی هستند؟ برای غنی شدن کتابخانه های مدارس علمیه چه کارهایی می توان انجام داد و یا باید صورت بگیرد؟

وضعیت کتابخانه های مدارس علمیه خواهران در سال های قبل نامطلوب بود. متاسفانه کتابخانه آخرین بخش از هر مدرسه است که تاسیس می شود حال آنکه کتابخانه در هر مرکز علمی و پژوهشی به عنوان قلب تپنده آن است اما کمتر به این مسأله توجه می شود. البته نباید تلاش هایی که در سال های اخیر برای غنی سازی و سامان دهی کتابخانه ها از طرف معاونت پژوهش مرکز انجام شده را نادیده گرفت اما باید بپذیریم که این مقدار کافی نیست. در این مورد باید مدارس هم به صورت مستقل اقدام کنند و از طرق مختلف مانند رای زنی با بعضی ارگان ها و یا خیرین و ... اقدام با جذب بودجه نمایند.

چه برنامه هایی برای هفته پژوهش یا هفته کتاب در نظر دارید؟

مانند سال های گذشته برنامه های ویژه ای از هفته کتاب تا هفته پژوهش در دست اقدام است. برگزاری نشست های علمی پژوهشی مانند نشست نقد کتاب، نشست معرفی کتاب، کارگاه های مهارت افزایی، جلسات مشاوره پژوهشی، تقدیر از پژوهشگران و محققین مؤسسه، برگزاری نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی مؤسسه و ...

برای درخشش بیش از پیش بانوان طلبه در جشنواره های پژوهشی، چه اقداماتی نیاز هست انجام شود و چه بسترهایی باید آماده شود؟

در این مورد اقداماتی لازم است انجام گیرد از جمله ارتقاء سطح دانشی طلاب؛ ارتقاء سطح مهارتی طلاب؛ احصاء فراخوان ها و جشنواره های علمی سراسر کشور و معرفی آن ها به طلاب؛  مساعدت طلاب جهت ارسال آثار آنان به فراخوان ها؛

دستاوردهای پژوهشی مدرسه شما و تعداد رتبه‌های برتری و اینکه در کدام جشنواره‌ها و چه موضوعاتی بوده است؟

•  کسب حدود 100 رتبه برتر در جشنواره های علمی پژوهشی، شامل حدود 70 برگزیده کشوری و استانی جشنواره علامه حلی؛ ۳۱ برگزیده کشوری بانوی کرامت؛

-        50 استعداد برتر کشوری در حوزه های مختلف؛

-        کسب رتبه اول در بخش پایان نامه نویسی جشنواره بین المللی کتاب سال رضوی در سال ۹۷؛

-        کسب رتبه اول همایش دیدگاه‌های علوم قرآنی آیت الله فاضل لنکرانی با عنوان مقاله "ادله حجیت ظواهر قرآنی از دیدگاه آیت الله فاضل لنکرانی" توسط طلبه سطح ۳، سرکار خانم وفایی؛

-        چاپ و یا در دست چاپ ۳۰عنوان کتاب توسط موسسه و یا طلاب مؤسسه؛

-        کسب رتبه معاونت پژوهش برتر کشوری در نهمین جشنواره علامه حلی؛

-        کسب 3 جایزه البرز در سال های متمادی؛

-        کسب بالاترین امتیاز در طرح شهید وزوایی بنیاد ملی نخبگان توسط چند طلبه مؤسسه؛

-        کسب رتبه دوم جشنواره بین المللی فارابی؛

-        کسب شایسته تقدیر رساله علمی در کتاب سال حوزه؛

-        کسب رتبه پژوهشگر برتر کشوری توسط طلبه سطح 4 مژسسه؛

-        کسب رتبه برتر کشوری کارگروه های پایان نامه ها برای کارگروه تخصصی تفسیر مؤسسه؛

-        کسب رتبه برتر نمایشگاه دستاورد های پژوهشی دفتر تبلیغات حوزه علمیه؛

در زمینه پایان‌نامه‌ها لطفاً به ‌صورت فهرست‌وار رئوس اقدامات و آمار حجم فعالیت‌ها را بیان کنید و پایان‌نامه‌های دفاع‌شده طی سال‌های اخیر چه تعداد است، لطفاً گزارشی ارائه بفرمایید.

در مؤسسه معصومیه تاکنون بیش از 1200 پژوهش پایانی در مقاطع 2 و 3 و 4 تدوین شده است.

علاوه بر موفقیت این مرکز به لحاظ کمیت تعداد دفاعیه پایان‌نامه‌ها، آیا به لحاظ کیفی نیز موضوع و محتوا و نمره پایان‌نامه‌ها وضعیت مطلوبی داشته است؟

با توجه به سطح علمی اساتید مؤسسه، چه اساتید واحدهای درسی و چه اساتید روش تحقیق و مهارت های پژوهشی و چه اساتید راهنما و مشاور و داور پژوهش های پایانی، کیفیت پایان نامه های ارائه شده در سطح مطلوبی است. به گونه ای که مؤسسه هر سال شاهد درخشش این آثار در فراخوان های علمی –پژوهشی سراسر کشور و حتی همایش های بین المللی است.

تبدیل پایان‌نامه‌ها به کتاب و نیز وضعیت تدوین پایان‌نامه به زبان خارجی در این مرکز چگونه است؟

در مؤسسه معصومیه شورایی با عنوان شورای کتاب تشکیل شده است. در این شورا پایان نامه های برتر مورد ارزیابی قرار می گیرد و در صورت تایید، اقدام به چاپ می شود. به همین دلیل ما با انتشارات مطرح کشور (بوستان کتاب و انتشارات هاجر) تفاهم نامه امضاء کرده ایم و آثار برتر، با هزینه مؤسسه و به صورت کتاب چاپ می شود. تا کنون 20 عنوان کتاب به این انتشارات ارسال شده که تعدادی از آن ها چاپ و تعدادی در دست چاپ قرار داده شده است.

ناظر به تجربه‌های مثبت کاری در سمت معاونت پژوهش و تأثیر این شغل بر خود شما و زندگی‌تان صحبت کنید و در پایان، اگر مطلب دیگری در این زمینه مدنظر دارید بیان بفرمایید.

تجربه من در معاونت پژوهش به حدود 20 سال می رسد. (16 سال معاون پژوهش مدرسه علمیه و حدود 4 سال معاون پژوهش استان قم) در این مدت با توجه به مواجهه مداوم با آثار علمی و پژوهشی، شرکت در جلسات کارگروه های تخصصی و تدوین آثار پژوهشی متعدد تلاش شده که در زندگی عادی از سخن بی سند پرهیز کنم و هر خبر و عقیده ای را نپذیرم. حتی در فعالیت های فضای مجازی نیز این رویه را اجرا می کنم و اخبار را ابتدا واقعیت سنجی کرده و در صورت احراز صحت، انتشار می دهم.

و مطلب آخر اینکه طلاب عزیز توجه داشته باشند که انتظار جامعه از آنان با دیگر افراد متفاوت است. آنچه از طلاب علوم دینی انتظار می رود این است که در برخورد با مسائل مختلف از جمله مسائل علمی، اجتماعی، سیاسی و ... با دلیل و سند محکم و به دور از هیجانات شخصی عمل کنند. بنابراین آموخته های خود را مورد توجه قرار دهند و از طرفی توجه داشته باشند که مهم ترین رکن اسلام یعنی اخلاق حسنه را در معاشرت هایشان به کار گیرند.

متشکریم از اینکه فرصتی را به این گفتگو اختصاص دادید.