به گزارش پایگاه خبری و رسانه ای حوزه علمیه خواهران، خانم حیاتی، معاون پژوهش حوزه علمیه خواهران استان قم در چهارمین اجلاس مدیران و معاونان استانی حوزه‌های علمیه خواهران در کرمان، به تبیین جایگاه متون و بسته‌های آموزشی در نظام تعلیم و تربیت پرداخت.
وی با استناد به بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه‌ی علمیه‌ی قم در تاریخ۱۳۶۹/۱۱/۰۴گفت: از جمله چیزهایی که حوزه احتیاج دارد، یک نظام تعلیم و تعلم است، تا در آن، وقتها هدر نرود. امروز دیگر روزی نیست که ما اجازه بدهیم، یک روز یا یک ساعت از عمر جوانی متدین و آماده برای تلاش و مجاهدت در راه دین - یعنی یک طلبه - هدر رود. طلبه، این است. اگر طلبه متدین نبود، طلبه نمیشد. اگر برای مجاهدت در راه دین آمادگی نداشت، طلبه نمیشد. حتّی شاید بشود گفت که اگر عاشقانه این راه را دوست نمیداشت، طلبه نمیشد.بنابراین، جوانی با این خصوصیات، در روزی که اسلام توفیق پیدا کرده است یک نظام مبتنی بر اندیشه و تفکر و جهان‌بینی را در معرض دید بشریت قرار بدهد، نباید وقتش هدر رود.
حوزه باید وقت او را به بهترین شکلی پُر کند و از وقتش بهترین استفاده را ببرد و از او انسانی بسازد که میتواند امروز برای نظام اسلامی آبرو باشد و هدف توسعه و رواج و شناخته شدن اسلام را تأمین بکند. این کار، یک نظام درسی لازم دارد و بدون آن نمیشود. اینکه ما یک مجموعه‌ی عظیم بیست‌هزار نفری را رها کنیم و ندانیم که اینها چگونه درس میخوانند، چه درسی میخوانند، با چه هدفی درس میخوانند، در چه حدی قرار میگیرند، سزاوار نیست.البته امروز کارهایی انجام گرفته است، امتحانهای نوبه‌ای هست، امتحانهای خوب هست، مدارس تخصصی هست، کلاسهای رشته‌های تخصصی اخیراً به وجود آمده و مقررات و ضوابطی گذاشته شده است؛
لیکن بایستی اینها به حد یک نظام درسیکامل، یا یک نظام کاری کامل، شامل درس و تحقیق و پژوهش و همان پنج مأموریت و مسؤولیتی که پارسال عرض کردم حوزه‌ها دارند، برسد. رؤوس مطالب آن پنج مأموریت و مسؤولیت، عبارت است از: احراز مسند افتا و تربیت انسانهای صالح برای افتا، تربیت مدرّس، انجام تحقیقات برای پیشرفتهای علمی، مسأله‌ی قضا در جامعه و مسأله‌ی تبلیغ. این پنج مأموریت، کاری است که دم دست است. البته حوزه کارهای دیگر هم دارد و خیلی از کارهای مهم را میتواند و باید انجام بدهد؛ ولی این پنج مأموریت، دم دستی و حتمی است. بنابراین، نظام درسی فراگیر، چیز لازمی است و یکی از کارهایی است که بایستی در حوزه انجام بشود.
از جمله چیزهایی که در دنباله‌ی همان نظام درسی جایش خالی است، مسأله‌ی کتابهای درسی و حفظ روحیه‌ی شور و نشاط - آن هم به صورت سالم - در بین طلاب است. اینها چیزهایی است که در حوزه بایستی انجام بگیرد.
خانم حیاتی با توجه به بیانات مقام معظم رهبری در آغاز درس خارج فقه ۱۳۷۰/۰۶/۳۱ اظهار داشت: آخرین مسأله، مسأله‌ی کتابهای درسی است.
این کتابهای درسی ما ابدی نیست که باید تا آخر گفت: «ثلاثة لیس لها نهایة؛ رسائلٌ، مکاسبٌ، کفایة». نه، یک روز رسائل نبود، یک روز مکاسب نبود، ملایی مثل شیخ درست شد. یک روز کفایه نبود، ملایی مثل آخوند درست شد. این‌چنین نیست که ما خیال کنیم تحصیل حتماً از طریق این کتابهاست؛ نه، نگاه کنیم، عیب این کتابها را پیدا کنیم و یک کتاب بیعیب در اختیار بگذاریم؛ ببینیم آیا این ترتب علمی درست است، یا درست نیست؛ اگر دیدیم درست نیست، شکل درستش را پیدا کنیم. هیأتهایی برای نوشتن کتاب، نوشتن مطالب جدید، فقه مقارن را در حوزهباب کردن، و خلاصه روشهای نو را در کتابهای درسی هم به کار گرفتن، باید اختصاص پیدا کند.
معاون پژوهش حوزه علمیه خواهران استان قم به بیانات در دیدار جمعی از فضلای حوزه‌ی علمیه‌ی قم ۱۳۷۰/۱۱/۳۰ اشاره کرد و افزود: کتابهای درسی، یکی دیگر از مشکلات حوزه‌ی علمیه‌ی قم و حوزه‌های علمیه‌ی دیگر است.
وی با قرائت فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص تحول در متون درسی حوزه های علمیه ۱۳۸۶/۰۹/۰۸ تصریح کرد: الان هم بایستی حتماً کتاب درسی تغییر کند؛ بایستی کاری کرد که همّ طلبه، فهمیدن مطلب باشد، نه فهمیدن عبارت. هیچ هنری نیست در اینکه ما عبارت را جوری مغلق بگیریم، یا اگر تعمداً هم مغلق نگیریم، بی مبالاتی کنیم که عبارت بشود مغلق، تا طلبه مبالغی وقتش صرف این کار بشود. این چه هنری است؟ این چه لطفی دارد؟ چه خیری در این نهفته است. نخیر، عبارت را آنچنان واضح بیان کنیم که آن کسی که استعداد فهمیدن مطلب را دارد، راحت از عبارت، مطلب را بفهمد. استاد هم برای تفهیم عبارت دچار مشکل نشود و فقط مطلب را بیان کند.کفایه را تبدیل کنیم به کفایه‌ی جدید؛ چه اشکال دارد؟
خانم حیاتی، معاون پژوهش حوزه علمیه خواهران استان قم در چهارمین اجلاس مدیران و معاونان استانی حوزه‌های علمیه خواهران در کرمان، به تبیین جایگاه متون و بسته‌های آموزشی در نظام تعلیم و تربیت پرداخت.
ایشان ارکان نظام تعلیم و تربیت را با عناوین ذیل برشمرد:
۱. مربی/ استاد
۲. متربی/ طلبه
۳. محتوای تربیتی/ بسته‌های آموزشی
خانم حیاتی در تشریح ارکان مذکور بیان داشت: باید در سه زمینه فوق در نظام تعلیم و تربیت تدبیر شود و بحث ما متون آموزشی است.
وی افزود: توجه به مربی و متربی زیاد است اما تولید محتوای تراز در قالب متن و سایر بسته‌های آموزشی گاه مغفول است و اکتفا به متون موجود می‌شود که اقتضائات لازم را ندارد.
ایشان با تاکید بر ضرورت هماهنگی مستمر و ارتباط نزدیک بین پژوهش و عملیات آموزشی گفت:تعلیم و تربیت دارای سه مرحله بینش، گرایش و رفتار است که متون باید ابتدا به شناخت طلبه نسبت به محتوا منجر شود که این ابتدایی‌ترین جایگاه متون است. سپس باید باعث جذب و تحریک و تقویت طلبه نسبت موضوع محتوا شود و آنگاه که بینش و گرایش به وجود آمد بر رفتار طلبه اثر خواهد گذاشت به‌گونه‌ای که طلبه توانمند خواهد شد.
معاون پژوهش حوزه علمیه خواهران استان قم با برشمردن سه سرفصل آسیب های موجود، وضعیت مطلوب و راهکارهای تحقق وضعیت مطلوب به تبیین و تشریح این گزاره ها پرداخت.
* آسیب‌های موجود
- عدم تناسب متون و محتوای آموزشی با نیاز طلبه در راستای انجام رسالت طلبگی و انتظارات جامعه از طلبه
- حافظه محوری و پوشش دادن سطح دانش از سطوح یادگیری
- صرف وقت نامطلوب در فهم ثقل متون
- ارزیابی بر اساس حافظه محوری در تمام سطوح آموزشی (سطح۲، ۳و ۴)
* وضعیت مطلوب
- انسجام در محتوای متون آموزشی در راستای تأمین اهداف طلبگی
- تدوین متون درسی در سطوح مختلف آموزشی (سطح۲، ۳و ۴) مناسب با سطوح یادگیری از مرحله دانش تا مرحله نظریه پردازی
- لحاظ ویژگی‌های حوزوی و بانو بودن به صورت توأمان در طراحی متون درسی
- تسهیل در فهم متون آموزشی بدون خدشه در محتوای مورد نیاز
- تدوین بسته‌های آموزشی تراز در قالب‌های متنوع(دیداری و شنیداری) به جای تدوین فقط متون آموزشی
- تدوین بسته‌های کمک آموزشی ویژه مربی و ویژه متربی
- تفکیک بین متون آموزشی (از جهت محتوا و طراحی) با متون علمی
- توجه به ایجاد مهارتها در ضمن محتوای متون
*راهکارهای تحقق وضعیت مطلوب
- تربیت تدوینگر تراز
- تربیت استاد تراز
- طراحی برنامه‌های پیش و پس از پذیرش استاد
- طراحی برنامه‌های مکمل آموزشی در طول سنوات تحصیلی از جمله برنامه‌ریزی برای مباحثه، ارجاع طلاب به متون علمی در کنار متون آموزشی و...
